جمال شیخی، باستان‌شناس در یادداشتی نوشت: شهر تاریخی سیمره در کنار شهر امروزی دره‌شهر واقع شده است، مساحت عرصه این شهر تاریخی در گذشته ۱۲۰ هکتار تعیین شده بود، اما طی برنامه گمانه‌زنی که انجام شده، نزدیک به ۲۲ هکتار به این عرصه اضافه شد و این رقم اکنون به ۱۴۲ هکتار رسیده است.

این شهر تاریخی یکی از نخستین آثار ثبت‌ شده در فهرست آثار ملی کشور است و تحت شماره ۶ در سال ۱۳۱۰ به ثبت رسیده است، قدمت این شهر بر اساس مطالعات میدانی و منابع مکتوب موجود به اواخر دوران ساسانی و قرون اولیه اسلامی بازمی‌گردد اما یافته‌های جدید حاکی از وجود شواهد قدیمی‌تر، دست‌کم از دوران اشکانی است.

پرونده ثبت این شهردر فهرست آثار شاخص جهان اسلام (آیسسکو) تهیه شده و طرح پیشنهادی ثبت جهانی منظر سیمره و کبیرکوه با محوریت شهر تاریخی سیمره نیز به وزارت متبوع ارسال شده است.

شهر تاریخی دره‌شهر زیر نظر پایگاه پژوهشی ملی سیمره مدیریت می‌شود و برنامه‌های مرمتی و ساماندهی آثار موجود در آن هر ساله به انجام می‌رسد.

سیاحان، جغرافیدانان و تاریخ‌نگاران متعددی از جمله مقدسی، ابن خردادبه، اصطخری، مستوفی، ابن حوقل، جزری، یاقوت حموی و ابن اثیر در قرون اولیه اسلامی در کتب و نوشته‌های خود به شهر تاریخی سیمره (دره‌شهر) پرداخته‌اند، همچنین شخصیت‌هایی همچون سر هنری راولینسون (۱۸۳۹ میلادی)، ژاک دمورگان (۱۸۹۱ میلادی) و هیئت باستان‌شناسی هلمز (۱۹۳۴–۱۹۳۸ میلادی) نیز مطالعاتی درباره این شهر تاریخی انجام داده‌اند.

تاکنون ۱۱ فصل کاوش باستان‌شناسی در شهر تاریخی سیمره انجام شده است، یافته‌های حاصل شامل بناهای شاخصی مانند بازار، معابر، خانه اربابی، کاروانسرا و بنایی موسوم به مسجد است، علاوه بر این بناها، در محدوده شهر تاریخی چهارتاقی سرخ‌آباد و قلعه جهانگیرآباد نیز وجود دارد، یافته‌های ارزشمندی مانند گچبری‌های نفیس و ظروف سفالی نیز از کاوش‌های این شهر به دست آمده است.

بنای مسجد سیمره بر روی یک تپه در مرکز شهر تاریخی قرار گرفته است، این بنا دارای فرم مستطیلی به ابعاد ۴۰×۲۲ متر است و کشیدگی شمالی،جنوبی با چرخشی حدود ۳۰ درجه به سمت غرب دارد، این بنا از لحاظ نوع مصالح و نحوه ساخت مشابه بناهای هم‌عصر خود است، اما استفاده از دروازه‌های زینتی و گچبری‌های فراوان باعث شده شاخص‌ترین بنا در این شهر تاریخی محسوب شود.

گچبری‌های متنوعی که در دیوارها، قوس‌ها و طاقچه‌های مسجد دیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در این محوطه است، این گچبری‌ها نه تنها از نظر هنری برجسته هستند، بلکه می‌توانند سندی قابل استناد برای تاریخ‌گذاری بنای مسجد و در نتیجه تعیین زمان ساخت و حیات شهر تاریخی سیمره باشند.

این بنا در شمال غرب شهر تاریخی قرار دارد و دارای طرحی درون‌گرا حول یک حیاط مرکزی است، مصالح آن شامل لاشه سنگ و ملات گچ است و پوشش سقف‌ها به‌صورت طاق گهواره‌ای بوده است.

این بنا در جنوب شهر و مجاورت پل بندی قرار دارد و وجود اطاق‌های نشیمن بزرگ، سیستم آب‌رسانی و دفع فاضلاب، نشان از کاربری عمومی و احتمالاً استراحتگاهی دارد.

سه معبر اصلی در راستاهای مختلف شناسایی شده‌اند که عرض آن‌ها بین ۳٫۵ تا ۴ متر متغیر است. این معابر دارای جوی‌های آبی، کف‌سازی سنگی و در بیشتر موارد سقفی بوده‌اند.

همچنین سیستم زه‌کشی پیشرفته‌ای شامل لوله‌های سفالی و کانال‌های سنگ‌چین در این شهر وجود داشته است که گواه تمدن‌آلودگی بالای ساکنان آن است.

با توجه به غنای معماری، گستره تاریخی و شواهد مکتوب، شهر تاریخی سیمره فرصت خوبی برای ثبت جهانی در فهرست یونسکو است، طرح پیشنهادی ثبت جهانی منظر سیمره و کبیرکوه در حال آماده‌سازی است و امیدواریم با همکاری دستگاه‌های مرتبط، این اثر تاریخی در آینده‌ای نزدیک معرفت‌های فرهنگی و تاریخی ایران را در صحنه جهانی برجسته کند.

انتهای پیام/